Gisbert de Rijck

Rijperkerk
[Source: Wikipedia]
De naam Rijperkerk is afgeleid van Riperkerka, kerk op een 'ripe'; een zandrug. Deze zandrug is een restant van de laatste ijstijd, die circa 200.000 jaar geleden in Nederland heerste. Op deze zandrug ligt de huidige Oosterdijk, de oudste weg van het dorp. Het achtervoegsel "rijp" of "ripe" komt in meerdere plaats- en familienamen voor.
In de 14e eeuw wordt voor het eerst melding gemaakt van Riperkerka, een nederzetting van vissers, turfmakers en rietsnijders. Waarschijnlijk werd er ook reeds zeer extensieve veeteelt bedreven. In de loop der jaren werden Binnendijk en Westerdijk aangelegd, parallel lopend met de Oosterdijk en onderling verbonden door Ypeysingel (IJpeijsingel) en Brédyk, waardoor het dorp min of meer zijn huidige vorm kreeg. Na de aanleg van een aantal waterkundige werken, waarmee het water kon worden beheerst, trok het dorp meer boeren aan en dit bracht nijverheid met zich mee, zij het op bescheiden schaal. Toch hielden de rietcultuur en het turfmaken nog lange tijd stand. Het beeld "de Leiker" herinnert nog aan het opbaggeren van de "klyn", de grondstof voor turf. De laatste binnenvisser is in 1988 overleden.
Leeuwarden ligt op vrij korte afstand van Rijperkerk. De zandgrond is bosrijk en om deze reden stichtten veel bestuurlijke hoogwaardigheidsbekleders zomerverblijven in zowel de Trijnwouden als Rijperkerk en Tietjerk. Rijperkerk kende drie adellijke behuizingen, het nog bestaande Vijversburg, Ulenburgh-state en Heerma-state. Van dit laatste buitenverblijf, dat omstreeks 1850 moet zijn afgebroken, is weinig meer bekend. Ulenburgh-state, aan de Oosterdijk gelegen en in 1708 afgebroken, was het zomerverblijf van Rombertus van Uylenburgh, burgemeester van Leeuwarden. Zijn dochter Saskia was de vrouw van Rembrandt van Rijn. Over Vijversburg, dat sinds 1970 op het grondgebied van Tietjerk ligt (de Rijksweg Leeuwarden-Groningen vormt nu de grens tussen beide dorpen), is meer te vertellen.
In 1808 kocht de welgestelde Age Looxma dit buitenverblijf. Zijn dochter Baudina huwde de arts Nicolaas Ypey, geboren uit een geslacht van intellectuelen. Rijkdom, zakelijk inzicht en intellect werden aldus samengevoegd. Hun enige zoon Age bleef ongehuwd en bepaalde in 1892 in zijn testament dat zijn totale bezit zou worden ondergebracht in een stichting. Dit bezit werd geschat op ongeveer 1,5 miljoen gulden. De belangrijkste bepaling in het testament was wel dat "oudere behoeftigen uit de dorpen Rijperkerk, Tietjerk en Hardegarijp in 20 te bouwen woningen hun oude dag mogen doorbrengen". Tot op de huidige dag zijn de huizen bewoond. Door de van overheidswege toegenomen zorg voor bejaarden zijn het niet meer alleen ouden van dagen die er mogen wonen, maar worden de woningen normaal verhuurd door de drie regenten die het beheer uitoefenen over de "Stichting op Toutenburg" te Zwartewegsend.
De huidige hervormde kerk van het dorp werd gebouwd rond 1750 ter vervanging van een ouder kerkje, dat moet hebben gestaan bij het voormalige sluisje, waar de Oosterdijk uitkomt op de Slachtedijk. In de toren hangt een luidklok uit 1546.

RK Statie Nieuwestad Leeuwarden-
(Source: Wikipedia)
In 1559 richtte de Paus een groot aantal nieuwe bisdommen op. Een daarvan was het bisdom Leeuwarden. In 1570 werd de St. Vitusbasiliek, die op de terp de Oldehove stond, tot kathedraal gewijd. Kort daarop werd deze twee maal door een hevige storm getroffen en daarna door de definitieve overwinning van de hervormden getroffen. Begin 17e eeuw werd het godshuis afgebroken; het kerkhof en een scheve stompe toren (Oldehove (gebouw)) was wat er overbleef. In de jaren 80 van de vorige eeuw waren de contouren van de basiliek nog zichtbaar op het parkeerterrein dat het Oldehoofsterkerkhof was geworden.
Het bisdom Leeuwarden heeft maar kort gefunctioneerd, tot ongeveer 1580. Maar het leeft voort in de huidige naam van het bisdom, dat sinds 2006 herdoopt is tot Bisdom Groningen Leeuwarden. In 1609, midden in de Reformatieperiode en de Tachtigjarige Oorlog, durfden twee priesters zich weer in Leeuwarden te vestigen en werden de eerste staties gesticht. In die tijden waarin de katholieke eredienst in Friesland verboden was, ontstond een 'statie' als een priester in het geheim niet alleen praktiserende katholieken bezocht en met hen de H. Mis vierde, maar ook bij hen ging wonen. Dat hebben in 1609 twee priesters gedaan, aan de Vleesmarkt (waar nu bioscoop Tivoli zit) en aan de Bontepapensteeg. Eigenlijk kun je zeggen, dat de katholieken in Leeuwarden 400 jaar geleden zich als gemeenschap opnieuw hebben georganiseerd. Op 19 november 1884 werd de nieuwe St. Bonifatiuskerk, toen aan de Voorstreek maar nu aan een eigen plein (Bonifatiusplein), door de aartsbisschop ingewijd.